Nina gesels oor Parkinson's, emosies...

Nina Schumann

OM ’n diagnose van Parkinson se siekte aan te hoor, is nie maklik nie, want dit het implikasies vir die res van jou lewe. Veral as dié siekte outomatiese motoriese bewegings aantas en jy ‘n pianis in hart en siel is.

Marí Hudson gesels met Nina Schuman, bekende Suid-Afrikaanse pianis, oor hoe sy lewe met Parkinson se siekte.

Laai Af (24 568KB)

Teken in met iTunes

Luister

Hoewel Nina drie jaar gelede met Parkinson se siekte gediagnoseer is, blyk dat sy al lankal met die eerste simptome van Parkinson se siekte lewe, maar dit nie besef het nie.

Nina Schumann

Haar regter-arm, -vingers en -been is aangetas, en sy kan voel dat haar regterarm en regterpols nie so beweeglik is as wat dit eens was nie, en dat haar regterhand se vierde en vyfde vingers soms dom is.

Sedert sy sedert Desember 2019 op dopamien-medikasie is (want in Parkinson se siekte is die dopamien vlakke in die brein – en spesifiek in die deel van die brein wat outomatiese motoriese bewegings reguleer, laag), is haar gemoed beter en haar hand en armbewegings weer meer vloeiend. En nou sien sy kans om haar loopbaan as solis te hervat. Sy tree juis Sondag 23 Februarie in Seepunt vir die Richard Wagner Vereniging op. En in September tree sy saam met die Kaapstad Filharmoniese Orkes op, en speel Rachmaninoff se tweede klavierkonsert, die stuk wat grootliks met haar geassosieer word.

Sy het in die onderhoud gesê dit is soos ‘n gewig van skouers af om uiteindelik haar diagnose met die publiek te deel. Sy is dankbaar vir al die ondersteuning, en wil net so voluit as moontlik vorentoe lewe en so lank as moontlik klavier speel.

Lees ook hierdie onlangse artikels oor Nina:
https://www.netwerk24.com/Vermaak/Musiek/ek-gaan-musiek-maak-solank-as-wat-ek-kan-20200207

Nina Schumann – a great year ahead

Luister hier na snitte uit die volledige opname van Rachmaninoff se werke vir twee klaviere, met Nina Schumann en Luis Magalhaes voor die klaviere: https://www.allmusic.com/album/rachmaninov-complete-works-for-two-pianos-mw0002011146

Meer oor die mediese deel van Parkinson se siekte

Wat het dopamien, ‘n oordragstof in die brein, met Parkinson se siekte, wat gekenmerk word deur ‘n hand wat bewe of ‘n arm wat vreemd swaai, te doen?

Alles, sê die kenners, want Parkinson se siekte is die gevolg van ‘n tekort aan dopamien in die brein.

Prof. Jonathan Carr, hoof van neurologie aan die Universiteit van Stellenbosch en by die Tygerberg Hospitaal, vertel meer oor Parkinson se siekte en spesifiek oor die rol van dopamien in die brein.

Luister na deel 1 van ons gesprek oor Parkinson siekte: Wat het die oordragstof dopamien in die brein met Parkinson se siekte te doen? Hoe werk dit dat ‘n tekort aan dié oordragstof tot die tipiese simptome van die siekte lei?

Luister na deel 2 van die gesprek: Het jy geweet te veel van ‘n spesifieke soort medikasie vir Parkinson se siekte kan tot impulsiewe gedrag lei soos byvoorbeeld dobbel en sekskapades?

Wat weet ons in 2020 van Parkinson se siekte?

Die siekte kan beskryf word as ‘n degeneratiewe siekte van die breinselle en dit begin gewoonlik waar die rugmurg by die brein aansluit en dan stadig al hoër versprei en later oor die hele brein tot by die korteks, dus van diep binne die brein tot aan die buiterande.
Die siekte kom meestal voor in mense ouer as 50 jaar. Die presiese rede waarom die siekte begin, is nie bekend nie. In sowat 5% van gevalle speel genetiese faktore ‘n rol.
Die breinselle in die substantia nigra (swart stof) in die basale ganglia diep in die brein word beskadig en dan ontstaan ‘n tekort aan die oordragstof dopamien.
Dopamien is die oordragstof in vyf of meer areas van die brein.
Dit die oordragstof wat jou laat goed voel. In die basale ganglia van die brein, wat baie diep in die brein geleë is, is dopamien noodsaaklik vir gladde, onbewustelike motoriese aksie, dus met bewegings wat outomaties geword het, soos byvoorbeeld as jy lankal reeds fietsry en nie meer dink hoe om te trap en regop te bly nie, maar dit sommer vanself doen. Hoe meer bewegings outomaties word, hoe meer ruimte in die brein is oop of beskikbaar om nuwe take aan te leer.
As die oordragstof dopamien in die basale ganglia min word, kan die senuweeboodskappe nie maklik oorgedra word nie, en word dit moeilik om bewegings wat eens outomaties was – soos stap, skryf ens. – uit te voer.
Mense met Parkinson se siekte ontwikkel ‘n dopamien-tekort in die brein – nie net in die basale ganglia nie, maar uiteindelik in al die areas van die brein waar dopamien belangrik is as oordragstof en later tas dit ook die werking van ander oordragstowwe aan.
Die simptome sluit in beweging-stoornisse (bewing, rukkerige bewegings, arm wat nie saamswaai as jy stap nie) gewoonlik eers net aan die een kant van die liggaam, ‘n masker-gesig omdat die gesigspiere nie wil reageer nie, lelike handskrif ens.
Die siekte en dus die simptome vererger algaande.
Ernstige depressie is deel van die siekte weens die veranderings in breinselle en oordragstowwe, want die vlakke van serotonien en adrenalien (nog twee breinoordragstowwe buiten dopamien) verminder ook in die brein. Die depressie kan met antidepressante behandel word.
Sowat 10 tot 20 jaar voordat die motoriese of bewegingsimptome verskyn, is daar subtiele sensoriese simptome soos byvoorbeeld reuksin wat verander, hardlywigheid ens.
Die behandeling sluit in dopamien, maar die brein word later weerstandig teen die dopamien en al meer is nodig vir dieselfde effek. Dan word daar gewoonlik oorgeskakel na levodopa en na ander medikasie.
Diepbreinstimulasie (DBS) is ‘n goeie opsie vir sommige lyers.
Diepbreinstimulasie (DBS)
Té hoë dosisse dopamien het newe-effekte soos bv dobbelprobleme en seksverslawing – moontlik in die pasiënt se najaag na die goedvoel-effek van dopamien. Die verslawings kan dadelik omgekeer word bloot deur die dopamien-doserings te verlaag.
Niks kan tans gedoen word om die agteruitgang in breinselle te verstadig of te stuit nie. Stamselterapie is nie suksesvol nie, maar danksy die Michael J Fox Stigting word baie navorsing gedoen om effektiewe behandeling vir die siekte te vind en word daar kleiner deurbrake gemaak wat uiteindelik kan help om die siekte te oorwin.