‘n Foutiewe aortaklep kan herstel word sonder om die borskas oop te sny. Dit word ‘n TAVI genoem – dit staan vir Trans Apikale (onderpunt van hart) Klep (Valve) Inplanting genoem.

Waarom word mens se aortaklep defektief en hoe diagnoseer kardioloë dit? Hoe werk TAVI?

Marí Hudson gesels met kardioloog dr. Suzette Fourie, wat meer verduidelik oor aortakleppe en die nie-ingrypende prosedure. Dr Fourie en Dr Jacques Sherman doen TAVI’s by die Christiaan Barnard Gedenkhospitaal.

Agtergrond: nie-ingrypende prosedures

Al meer prosedures word gedoen om iets in die liggaam heel te maak sonder om groot chirurgiese snitte te maak; weliswaar nie in alle gevalle nie, maar wel dit moontlik en aangedui is as die beter opsie. Niere word deur klein sleutelgat-snitte verwyder, prostaat-operasies word deur die Da Vinci-prosedure sleutelgat-chirurgie gedoen, knie- en skouerligamente word deur klein snitte bereik en herstel.

Dit geld ook vir hartchirurgie, waar sommige herstelprosedures deur hartkaterisasie en die plasing van ‘n gidsdraad tot in die hart, met die nodige kamera, stent of wat ookal nodig is, aan die voorpunt sodat die herstelwerk gedoen kan word. Jarelank word stents ingeplaas om vernoude hartvate weer oop te maak om te verhoed dat die pasiënt ‘n hartaanval kry. Om ‘n stent in te plaas deur ‘n gidsdraad van die lies tot in die koronêre vat is minder ingrypend en traumaties as om ‘n hartvat-omleidingsoperasie te doen, maar dit is nie in alle gevalle aangedui nie. (Dit is ongelukkig so dat sommige kardioloë wat dit oordoen, en meer as 5 stents in die pasiënt se hartvate druk, en soms 11, 19  of selfs 27 en eers die pasiënt verwys vir ‘n omleidingsoperasie as die pasiënt se mediese fonds nie vir nóg stents betaal nie, of daar eenvoudig nie meer plek vir stents is nie, en dit is dan onmoontlik vir die chirurg op die situasie te beredder.)

Dit is ook moontlik om hartritmedefekte deur gidsdraad-prosedures te herstel deur die defektiewe weefsel wat die foutiewe elektriese strome in die hart veroorsaak, te vernietig.

Die nie-ingrypende herstel van defektiewe kleppe, en spesifiek die aortaklep, word ook in Suid-Afrika gedoen. Die eerste dokter wat dit gedoen het, was kardioloog dr. Helmuth Weich, van Panorama Mediclinic en Vergelegen Mediclinic.

Die aotaklep is aan die bokant van die linker ventrikel waar die bloed deur die klep in die aorta ingepomp wprd.

Die aortaklep

Die aortaklep is die grootste klep in die hart en lê aan die bopunt van die linkerventrikel, waar die bloed uit die pompkamer in die aorta, die grootste slagaar in die liggaam, ingaan en dan deur die hele liggaam gepomp word.

Die aortaklep kan beskou word as die sluise tussen die pompkamer en die afvoerkanaal (die aorta), met drie sluisdeure wat in die rigting van die afvoerkanaal oopmaak. Die aortaklep word oopgedruk met die sametrekking van die linkerventrikel sodat die bloed opwaarts uitgepomp kan word, en word toegedruk as die bloed terugval op die sluise, sodat die drie sluisdeure weer toeklap sodra die pomp-aksie verby is die linkerventrikel ontspan sodat bloed weer uit die ontvangkamer na die ventrikel kan vloei.

Die skets stel die probleme wat ontstaan as die aortaklep lek en te nou is.

‘n Foutiewe aortaklep

Weens ouderdom kan die aortaklep begin om te verkalk, en dan styf raak en behoorlik oop kan maak nie, of nie behoorlik kan sluit nie of beide. Dit word aortaklep-stenose genoem.

In kinders met ‘n aortaklep-defek, word die klep op een van verskeie moontlike maniere, chirurgies herstel afhangend van presies waar die klep foutief is.

Aortaklep-stenose kan ook in kinders voorkom as dit veroorsaak is deur rumatiekkoors, wat deur die Streptococcus bakterie veroorsaak word en gekenmerk word deur erge keelseer. In kinders word die klep chirurgies herstel. (Illustrasie links.)

As die aortaklep nie behoorlik oopmaak nie, is dit soos ‘n pomp wat ‘n groot volume water deur ‘n dun pyp moet pomp; al meer bloed hoop op in die linkerventrikel en die hart pomp al swakker.

As die aortaklep nie behoorlik sluit nie, stroom die bloed uit die aorta weer terug in die linker-pompkamer; meer bloed hoop op in die linkerventrikel en die hart pomp al swakker.

Onbehandelde en erge aorta-stenose lei tot skielike dood of hartversaking.

So klink aortaklep-stenose

Die eerste drie klanke is die normale lub-dub hartklop van ‘n gesonde hart. Luister dan na die suisgeluid tussen die lub- en dub-klanke – dit is hoe ‘n hartklop van iemand met aorta-stenose klink:

Die herstel van die aortaklep

Die aortaklep kan deur oop borskas-chirurgie herstel word, of deur TAVI. Veral in die geval van ouer mense wat nie meer geskik is vir lang narkoses nie en te swak is vir chirurgie, is TAVI ‘n moontlikheid. Andersins word die klep chirurgies herstel deur oopborskas-chirurgie.

TAVI beteken dat die klep aan die punt van die gidsdraad binne-in die aortaklep geplaas moet word. Die klep is binne in ‘n stent. Sodra die stent presies op die regte plek is (in die ring van die klep, bekend as die annulus), word die stent ontplooi/opgeblaas en die foutiewe klep-suile (sluisdeure) word platgedruk sodat die nuwe klep ontplooi kan word en op presies die regte plek vassit sodat dit in die klepring vassit/geanker word. Die gidsdraad word dan weer uitgetrek en die klep bly agter.

Die maniere om die gidsdraad by die aortaklep te kry

Hoe kom die gidsdraad daar?

• Dit kan of deur die ribbekas deur die onderpunt (apeks) van die linkerventrikel van onder af in die aortaklep geplaas word. Dit staan beken as transapikale toegang.
• Of dit kan deur die lies in die femorale slagaar tot in die aorta opgedruk word en die nuwe klep kan van bo af in die aortaklep se ring ontplooi word. Dit is die metode wat die algemeenste gebruik word. Dit staan bekend as transfemorale toegang.
• Of dit kan deur die nek-slagaar (subklaviese arterie) in die aorta geplaas word. Dit staan bekend as trans-subklaviese toegang.
• Of dit kan van bo deur die aorta gedruk word. Dit staan bekend as trans-aortiese toegang. Dit word baie min gebruik.

Hoe word die nuwe klep ontplooi?

Die skets toon hoe die gidsdraad van bo uit die aorta tot in die aortaklepring gedruk word, en dan op die regte plek ontplooi word.

Twee dinge is belangrik met die nuwe klep se inplasing en ontplooiing:

1. Die nuwe klep moet presies pas. Dokters neem voor-af skanderings om die presiese wydte en omtrek van die foutiewe klep se klepring (annulus) te meet. Die regte groote nuwe klep word volgens dié metings gekies. Indien die klep te klein is, kan dit aan die sykante lek, die klep kan loskom en of in die ventrikel of aorta beland met noodlottige gevolge.
2. Die nuwe klep moet presies op die regte plek ontplooi word. Die regte plek is die klepring (annulus). Dit is versterkte weefsel en indien die nuwe klep in die klepring geplaas word nie, kan dit ander hartweefsel beskadig en slefs loskom of losskeur.

Dis belangrik dat die nuwe klep presies in die aortaklepring ontplooi moet word sodat dit behoorlik pas, vassit en nie langs die kante verby lek of loskom nie.